Page 75 - 15_6_Sinif_TK_Turkce.indb

2. BÖLÜM 6TURTK-048 6. Sınıf Türkçe

CÜMLENIN IFADE ETTIĞI ANLAM ÖZELLIKLERI / CÜMLEYE HÂKIM OLAN DUYGU

Örnekler:
Cümlenin İfade Ettiği Anlam Özellikleri Örnekler:
1. Tanım Cümleleri • Eserlerinde sade ve akıcı bir dil kullanmış.
Bir varlığı ya da kavramı tanıtan, özelliklerini ya da niteliklerini • Son öyküsünde betimlemelerden bolca faydalanmış.
bildiren cümlelere tanım cümleleri denir. Tanım cümleleri “Bu
nedir?” sorusuna yanıt verir. 7. Eleştiri Cümleleri
Örnekler: Bir insanı, bir eseri ya da bir konunun doğru ve yanlış yanlarını
Örnekler:
• Sanat, hayatı daha anlamlı ve güzel kılma çabasıdır. bulup bunları göstermek amacıyla kurulan cümlelere eleştiri
• İnsan vücudunun en küçük yapı taşına hücre denir. cümleleri denir.
Örnekler:
Örnekler:
2. Uyarı (İkaz) Cümleleri • Memleket Hikâyeleri adlı eser, anlaşılır ve başarılı bir dille
Bir kimsenin herhangi bir olumsuz davranışta bulunmasını ön- yazıldığı için zamana karşı direnebilmiştir.
lemek amacıyla kurulan cümlelere uyarı cümleleri denir. (olumlu eleştiri)
Örnekler:
Örnekler: • Sanatçının aşırı gerçekçi tutumu, eserin yavanlaşmasına yol
• Montunu giymeden sakın dışarı çıkma! açmış. (olumsuz eleştiri)
• Elinizi yıkamadan sofraya oturmayın.
3. İçerik Cümleleri 8. Öz Eleştiri Cümleleri
Metinde ne anlatıldığı, neyden bahsedilen bildiren cümlelerdir. Kişinin kendine yönelik yaptığı eleştirileri içeren cümlelere öz
“Metin neyi anlatıyor?” sorusunun cevabı içerik cümlesidir. eleştiri cümleleri denir.
Örnekler:
Örnekler: Örnekler:
Örnekler:
• Dünkü yazısında küresel ısınma konusuna değinmiş. • Annemin sözünü dinlemediğim için hastalandım.
• Romandaki olaylar küçük bir kasabada geçiyor. • Düzenli ders çalışsaydım bu sınavda başarısız olmazdım.

4. Varsayım Cümleleri
Bir olayı veya durumu gerçekleşmediği hâlde gerçekleşmiş 9. Ön Yargı (Peşin Hüküm) Bildiren Cümleler
gibi gösteren cümlelere varsayımı cümleleri denir. Varsayım Herhangi bir kimse veya bir şeyle ilgili önceden edinilmiş yar-
anlamı “diyelim ki, farz et ki, tut ki, kabul edelim” gibi ifadelerle gıları bildiren cümlelere ön yargı cümleleri denir.
sağlanabilir. • Ne yaparsam yapayım abim beni affetmez.
Örnekler: • Burak maçta oynamıyorsa maçı kazanma ihtimalimiz yok.
Örnekler:
• Diyelim ki bu işten beklediğimiz kazancı sağlayamadık, ne
yapacağız? 10. Öneri Cümleleri
• Bir an üniversiteden mezun olduğunu düşünelim. Bir sorunu çözmek ya da herhangi bir şeyi olduğundan daha
5. İhtimal (Olasılık) Cümleleri iyi duruma getirmek için öne sürülen düşünceleri ifade eden
Bir şeyin olabilmesi ihtimalini anlatan cümlelere ihtimal cümle- cümlelere öneri cümleleri denir.
leri denir. İhtimal cümlelerin olay ya da durum gerçekleşebilir de • Bu proje şehrin kuzey kesimlerini de kapsarsa daha verimli
gerçekleşmeyebilir de. Bu tür cümlelerde kesinlik anlamı yoktur. olur.
Örnekler:
Örnekler: • Sağlıklı bir yaşam sürmek için düzenli spor yapmalısın.
• Elif, okula gelmemiş; hastalanmış olabilir. (Kesin değil)
• Kitabımı okulda unutmuş olabilirim. (Kesin değil) 11. Aşamalı Durum Bildiren Cümleler
Bir durumun iyi ya da kötü yönde giderek değiştiğini bildiren
6. Üslup Cümleleri cümlelere aşamalı durum cümleleri denir.
Bir sanatçının kendine özgü dil ve anlatım özelliklerine, ifade
Örnekler:
biçimine; görüş, duyuş, anlayış ve anlatıştaki tarzına “üslup” Örnekler:
denir. Herhangi bir metne yönelttiğimiz “Nasıl anlatılmış?” so- • Fidanlar günden güne büyüyor.
rusu, üslupla ilgili ifadeleri bulmamıza yardımcı olur. • Hastamız gün geçtikçe sağlığına kavuşuyor.

73