Page 63 - 15_6_Sinif_TK_Turkce.indb

2. BÖLÜM 6TURTK-044 6. Sınıf Türkçe

CÜMLE OLUŞTURMA / CÜMLE BIRLEŞTIRME / CÜMLE TAMAMLAMA

Örnekler:
1.Cümle Oluşturma Örnekler:
Cümle oluşturma sorularında bir cümleyi oluşturan sözcükler • Yazının icadı insanlık tarihin en büyük buluşu olarak ka-
karışık hâlde verilir ve bizden bu sözcükleri anlamlı ve kurallı bul edilmektedir.
bir cümle oluşturacak şekilde sıralamamız istenir. Bu soru- • Sümerler, MÖ 3500 yılında yazının icadını gerçekleştirmiştir.
larda öncelikle yargı bildiren sözcüğü (yüklemi) belirlememiz Yukarıda verilen cümleleri incelediğimizde Sümerler’in yazı-
gerekir. Yüklem belirlendikten sonra diğer sözcükler de yük- nın icadını gerçekleştirmesiyle bu buluşun insanlık tarihinin
leme bağlı olarak anlamlı bir şekilde sıralanır. Cümle oluştu- en büyük icadı olarak kabul edilmesi, anlam yönünden bir-
rulurken sözcüklerin anlam ve biçim bakımından uyum içinde birini desteklemektedir. Bunu göz önünde bulundurarak iki
olmasına dikkat edilmelidir. cümleyi anlamca aşağıdaki şekilde birleştirebiliriz:
Örnekler: İnsanlık tarihin en büyük buluşu olarak kabul edilen yazının ica-
Örnekler:
tek çaresi - tatmanın - paylaşmaktır - mutluluğu – onu dı, Sümerler tarafından MÖ 3500 yılında gerçekleştirilmiştir.
3. Cümle Tamamlama
Yukarıdaki sözcüklerle kurallı bir cümle oluşturmak için ön- Bir cümleyi oluşturan sözcükler, konu ve düşünce bakımından
celikle yargı bildiren sözcüğü yani yüklemi tespit etmeliyiz. bir bütünlük göstermektedir. Bu bakımdan cümleyi oluşturan
“paylaşmaktır” ifadesi, yüklemdir. Diğer sözcükleri de yükle- sözcükler birbirleri hakkında bize ipucu verir. Yani bir sözcüğün
me göre sıralarsak “Mutluluğu tatmanın tek çaresi onu paylaş- herhangi bir cümlede kullanılması o cümleyi oluşturan diğer söz-
maktır.” cümlesine ulaşırız. cüklerle de ilgilidir. Bu durumu aşağıdaki şu örnekte inceleyelim.
2. Cümleleri Birleştirme Önemli olan yere ----değil yere düştüğünde tekrar ayaklanıp
Cümle birleştirme sorularında bizden iki veya daha fazla cümleyi yerden ---- başarabilmendir.
tek bir cümlede birleştirmemiz istenir. Bu tür soruları çözerken, Bu cümlede insanın yere düştüğü zaman yerden kalkmayı bil-
1. Cümlelerdeki anahtar sözcükleri belirlemeliyiz. mesi zorluklarla mücadele etmesinin önemli olduğu üzerinde
2. İlk cümlenin ikinciyi ya da ikinci cümlenin ilkini anlamsal durulmuştur. Buradan hareketle birinci boşluğa “düşmemen”,
ve yapısal yönden tamamlaması gerektiğini göz önünde ikinci boşluğa “kalkmayı” sözcüklerinin getirilmesi uygundur.
bulundurmalıyız. Fön: Eksik bir cümle tamamlanırken;
3. Birbirini destekleyen ifadeleri belirlemeliyiz. 1. Soru kökündeki yönerge,
4. Seçeneklerde cümlelerde yer alan ifadelerinin bütününü 2. Cümlenin konusu ve ifade ettiği düşünce,
aramalıyız. 3. Cümlenin biçim özelliği (kişi, zaman, bağlaçlar vb.) göz
Etkinlik-1 önünde bulundurulmalıdır.
Aşağıdaki tabloda karışık şekilde verilen sözcük gruplarını anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturacak şekilde sıralayınız.

Sözcük ve Sözcük Sıralamalar
1. zorunda kalmaz-yerinde-bilen-özür dilemek-söz söylemeyi
1 2 3 4 5
2. takındığı tavırda-insanın özgürlüğü- gizlidir-kendisine yapılanlara karşı
1 2 3 4
3. bilmelidir-ne kadar çok-insan-yükselebileceğini-o kadar çok-okursa
1 2 3 4 5 6
4. gereğinden çok-küçük şeylere-elinden büyük iş-gelmeyenlerdir-önem verenler
1 2 3 4 5
5. en çok-en çok seven-çalışandır-ülkesini-ülkesi için
1 2 3 4 5
6. yaşlanarak-kazanılır-tecrübe-yaşayarak-değil
1 2 3 4 5

61