Page 258 - 15_6_Sinif_TK_Turkce.indb

13. BÖLÜM 6TURTK169 6. Sınıf Türkçe

SÖZ SANATLARI

Söz Sanatlari Konuşturma (İntak)
Söz sanatları; ifadeye zenginlik katmak, anlatımı güçlendir- İnsan dışındaki varlıkların konuşturulmasıdır. Konuşturma
mek, söyleyişte güzelliği yakalamak, az sözcükle çok şey sanatının yapıldığı yerlerde aynı zamanda kişileştirme vardır.
ifade etmek gibi amaçlarla kullanılır. Bu sanat fabl ve masallarda sıkça kullanılır.
Örnekler:
Örnekler:
Benzetme (Teşbih) Güle sordum adını,
Aralarında çeşitli yönlerden ilgi bulunan iki şeyden zayıf ola- Gün açılsın; gör dedi.
nın güçlü olana yaklaştırılmasına benzetme denir. Bir ben- Yâre ömrünü vermezsen
zetmede dört öge bulunur. Aşka ermen zor, dedi.
• Benzeyen: Benzetmede nitelikçe zayıf olan varlıktır. Bu dörtlükte şair “gül”le konuşmaktadır. Konuşma yeteneği
• Kendisine benzetilen: Nitelikçe daha güçlü olan varlıktır. olmayan “gül” şairin sorusuna insan gibi cevap veriyor; dola-
• Benzetme Yönü: Benzeyen ile kendisine benzetilen ara- yısıyla bu dörtlükte konuşturma sanatından faydalanılmıştır.
sındaki ortak özelliktir. Abartma (Mübalağa)
• Benzetme Edatı: Benzetmede benzerlik, eşitlik, karşılaş- Bir varlık ya da durumu olduğundan daha büyük, daha fazla
tırma vb. ilişkileri kuran edatlardır. Gibi, sanki, kadar, tıpkı, ya da daha küçük göstermeye abartma denir.
misali… vb. sözcükler benzetme edatıdır. Sıladan ayrıyım, gözümde yaşlar
Sel olup taşacak bir gün derinden
Örnekler:
Örnekler: Bu dizelerde gözyaşlarıyla ilgili olarak “Sel olup taşacak bir
Bilal aslan gibi cesur bir adamdı. gün derinden” denilerek abartma sanatı yapılmıştır.
Bu cümledeki benzetme unsurları şunlardır: Karşıtlık (Tezat)
Kendisine benzetilen: pamuk, Benzetme edatı: gibi. Benze- Bir metinde karşıt durum ya da kavramların bir arada verilmesidir.
Örnekler:
yen: Bilal, Benzetme yönü: cesur Örnekler:
İnci gibi beyaz dişleri var. Neden böyle düşman görünürsünüz,
Bu cümledeki benzetme unsurları şunlardır: Yıllar yılı dost bildiğim aynalar?
Kendisine benzetilen: inci, Benzetme edatı: gibi, Benzeyen: Bu dizelerde “dost, düşman” sözcükleri kullanılarak tezat
diş, Benzetme yönü: beyaz sanatından yararlanılmıştır.
Ben de gördüm güneşin doğarken battığını,
Kişileştirme (Teşhis) Esrarlı bir bakışın gönlü kapattığını.
İnsan dışındaki varlıklara insana ait özelliklerin verilmesirdir. Bu dizelerde “doğmak, batmak” sözcükleri bir arada kullanı-
larak tezat sanatından yararlanılmıştır.
Örnekler:
Örnekler: Etkinlik-1
Besbelli her saat artar kederi Aşağıdaki dizelerde yer alan benzetmeleri bulunuz. Ben-
Belki de yüreği yara dağların zetme unsurlarını (benzeyen / kendisine benzetilen) be-
Bu dizelerde “dağlar”a insana özgü bir davranış olan “ke- lirleyiniz.
derli olmak” özelliği verilmiştir. Bu sebeple bu cümlede kişi-
Bir çocuğun alnı kadar
leştirme sanatı vardır. Küçüktür dünya, diyorum
Bütün kusurumu toprak gizliyor, a.
Benzeyen:
Merhem çalıp yaralarım düzlüyor. K. Benzetilen:
Bu dizelerde “toprak”a insana özgü bir davranış olan “ku-
surları gizlemek” özelliği verilmiştir. Bu sebeple bu dizelerde İçimde ferah bir şey:
Evlat sevgisi gibi
kişileştirme sanatı vardır. b.
Benzeyen:

K. Benzetilen:

256